عرف مهریه چقدر است؟ میزان مناسب برای تعیین مقدار مهریه چقدر است؟ انواع مهریه در ایران و در قانون

 مهریه به مالی گفته میشود که مرد به هنگام نکاح به همسر خود میپردازد یا مکلف به پرداخت آن می شود. شاید هیچ منبعی متقنی از پرداخت اولین مهریه در بین اقوام اسلامی و یا دیگر ادیان وجود نداشته باشد ولی آنچه مسلم است  بشر تلاش کرده است به هر نحوی اساس خانواده و زندگی مشترک را محکم سازد تا جامعه سالم تری را داشته باشد. در این پست میپردازیم به عرف و میزان مناسب برای مهریه دختران و زنان و همچنین انواع مهریه و شرایط آن مهریه در بعضی ادیان از جمله اسلام مرسوم است و به طور مشخص نیز در ایران که یک کشور اسلامی می باشد. در سیر تاریخ با انواع مختلفی از مهریه برخورد میکنیم که البته با تغییر محسوسی مواجه نبوده است،مانند طلا،ملک،پول های رایج،سفرهای زیارتی. در جامعه های اسلامی میزان مهریه و نوع مهریه و همچنین عرف آن بنا به موقعیت های جغرافیایی،فرهنگی،اجتماعی،اقلیمی متفاوت است.به گونه ای که در بعضی موارد بسیار ناچیز و در بعضی موارد بسیار سنگین است.همچنین نوع آن و نوع پرداخت آن نیز متفاوت است.در کشورهای خاورمیانه به طور معمول  از سکه طلا برای مهریه استفاده میشود ولی این به معنای حداکثر آن نیست

میزان و مقدار عرف مهریه

دختران امروزه اکثرا مهریه ای خود را براساس سکه های طلا مشخص میکنند که البته با شرایط اقتصادی کشور متناسب تر است زیرا با روند تورم سرسام آور کنونی ارزش پول رایج یه شدت کاهش می یابد و خانواد ها ترجیح می دهند از یک جایگزین مناسب استفاده کنند. در دهه 80 متاسفانه شاهد افزایش چشمگیر میزان مهریه بودیم از تاریخ تولد شمسی و حتی میلادی گرفته تا تعدا پیامبران.البته میزان مهریه ها به عوامل متعددی مرتبط است از قبیل سطح آگاهی و جایگاه اجتماعی خانواده ها،دیدگاه زوجین به امر ازدواج،سطح آشنایی خانواده ها با یکدیگر،شرایط اقتصادی و... به نقل از سایت ایرنا" بر مبنای سامانه ثبت ازدواج و طلاق 55.3 درصد از ازدواج های ثبت شده کمتر از 114 سکه طلا،36.3 بین 115 تا 500،و 6.4 درصد از 501 سکه تا 1000 سکه بوده است.همچنین کمتر از 2.1 درصد بیش از 1000 سکه طلا بوده است."  این موضوع البته میتواند به چند دلیل باشد که میتوان به طرح قانون حمایت از خانواده که مجلس در سال 91 به تصویب رساند که بنا به آن طرح ناتوانی پرداخت مرد برای مهریه های بالای 110 سکه مشمول زندان رفتن مرد نمیشود،و همچنین افزایش سطح آگاهی خانواده ها،عدم تمایل مرد ها به ازدواج در سنین جوانی،شرایط اقتصادی نامناسب اشاره کرد. با یک تحقیق ساده بین جامعه،در کنار مهریه های متداول بین زوجین با بعضی مهریه های غیرمتداول و در مواردی شگفت انگیز مواجه خواهیم شد که بیشتر به منظور خودنمایی یا از سر ناآگاهی یا علاقه و احساسات پرشور جوانی و چشم و هم چشمی رخ میدهد.

انواع مهریه در ایران

به دلیل پراکندگی جغرافیایی و اجتماعی و فرهنگی کشور ایران انواع مختلفی در مهریه را نیز مشاهده میکنیم.به عنوان مثال در شهری همانند اصفهان در مهریه ها علاوه بر سکه،مقادیر مختلفی ملک نیز  لحاظ میشود در این شهر سنتی به دلیل عقاید سنتی یک سخت گیری محسوسی در میان مردم این شهر ملاحظه میشود که منجر به مهریه های سنگین میشود در نتیجه این دیدگاه شهرهای اطراف اصفهان که قرابت فرهنگی با این شهر دارند تحت تاثیر قرار گرفته و دنباله رو این شهر میگردند به عنوان مثال شهرکرد که فاصله یک ساعته با اصفهان دارد نیز ازین نوع مهریه الگوبرداری میکنند.    

درمقایسه با شهر اصفهان،در کردستان ایران نوع مهریه متفاوت است به گونه ای که مرد باید قسمتی از مهریه را که نوع آن به صورت نقدی ذکر میشود در ابتدای نکاح و شروع زندگی بپردازد به اینگونه که در سال 97 (قبل از تورم شدید اواسط سال) میانگین مهریه در یک خانواده متوسط 120میلیون تومان بود که با خرید مقادیر قابل توجهی طلا در ابتدای زندگی مشترک و تحویل آن در زمان مراسم جشن از طرف مرد از مهریه مذکور کسر میشد به عنوان اگر 50 میلیون طلا خریداری میشد مقدار 70 میلیون تومان در سند عقد ثبت میشد. در استان های دیگری مثل لرستان،خوزستان و کهگیلویه بویراحمد میزان مهریه نسبت به استان های همجوار پایین تر است به علت عشایری بودن جمعیت قابل توجهی از آنها دیدگاه آنها نیز نسبت به زندگی مشترک و جایگاه زن در خانواده و مسایل دیگر ازین قبیل، متفاوت است.در بعضی مواقع این این مهریه های حتی عجیب نیز به نظر می رسد به طوریکه در بعضی مواقع دیده شده است که مهریه یک زن یک قبضه تفنگ و یک راس اسب میباشد شاید تعجب کنید ولی امروزه نیز در سال 97 ازین موارد در بین عشایر بسیار به چشم میخورد لیکن آمار طلاق در بین این قشر از جامعه نزدیک به صفر میباشد.

انواع مهریه از نظر قانون :

به‌طورکلی ما سه نوع مهریه داریم که هرکدام از این مهریه‌ها در شرایط خاصی به زن تعلق می‌گیرند: مهرالمُسما،‌مهرالمِثل و مهرالمُتعه
۱. مَهرالمُسمی
رایج‌ترین نوع مهریه همین مهرالمسماست. این نوع مهریه همان چیزی است که در زمان عقد ازدواج با رضایت مرد و زن تعیین می‌شود و می‌تواند هر چیزی باشد که ارزش مالی دارد (از پول و طلا گرفته تا خانه و ماشین)
2 . مَهرالمِثل
منظور از مهرالمثل، میزانی است که با توجه به عرف و با در نظرگرفتن ویژگی‌های زن مانند سن، زیبایی، تحصیلات، وضعیت خانوادگی و اجتماعی او تعیین می‌شود. به عبارت دیگر نگاه می‌کنند که در جامعه زنی با این ویژگی‌ها به‌طور معمول چه مهریه‌ای دریافت می‌کند و با توجه به این مقدار، برای زن مهریه تعیین می‌شود. (اما «مهرالمثل» چه زمانی به زن تعلق می‌گیرد؟!در مطالب بعدی دنبال نمایید)
۳. مَهرالمُتعِه
برخلاف مهرالمثل که با توجه به وضعیت و شرایط زن تعیین می‌شود، مهرالمتعه با توجه به وضعیت اقتصادی مرد تعیین می‌شود.
این نوع از مهر در شرایطی به زن تعلق می‌گیرد که مهریه در هنگام عقد تعیین نشده باشد و شوهر قصد داشته باشد که قبل از وقوع رابطه‌ی زناشویی همسر خود را طلاق بدهد.
4 . مهرالسنه
مهریه ی همسران و فرزندان پیامبر اسلام است که عبارت از پانصد درهم (برابر پنجاه دینارمعادل با177.23گرم طلای خالص) می‌باشد. هر چند در اسلام مهریه از دید قلت و کثرت اندازه‌ای نداشته و به میل و ارادهٔ دو طرف بسته است ولی بیشتر شدنش از مهرالسنه بسیار مکروه شمرده می‌شود.

تعیین مهریه و شرایط آن :

آیا میدانید هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می‌توان مهریه قرار داد. -مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن‌ها بشود معلوم باشد. -تعیین مهریه منوط به تراضی طرفین است. -اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم تأدیه مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل است. -به مجرد عقد ، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.
تبصره: چنان چه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه‌ی زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر این که زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند. -برای تأدیه‌ی تمام یا قسمتی از مهر می‌توان مدت یا اقساطی قرار داد. -هر گاه مهر، عین معین باشد و معلوم گردد قبل از عقد معیوب بوده و یا بعد از عقد و قبل از تسلیم معیوب و یا تلف شود شوهر ضامن عیب و تلف است.

نکات مهم تعیین مهریه :

باتوجه به اصول نکاح در دین مبین اسلام و مواد قانونی 1078 الی 1082 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران مهریه حقی است برای زن که :
اولا : قابل تملیک باشد یعنی هر مال منقول و غیر منقول از قبیل اتومبیل و یا ملک و هر مال دیگری و قابلیت تسلیم داشته باشد مانند تعهد به پرداخت وجه نقد و یا طلا و یا .... ( بطور مثال اگر در سند نکاحیه مهر را 1000 پروانه تعیین کنند قاضی مربوطه این مورد را رد خواهد کرد زیرا حتی قیمتی برای ان نمیتوان در نظر گرفت ) 
دوما : معلوم باشد و در ان جهل وجود نداشته باشد 
سوما : به مجرد عقد زن مالک مهریه میشود و هر تصرفی در ان میتواند بنماید 
چهارما : تعیین مقدار مهریه به تراضی طرفین می باشد
توضیح : اگر مهریه وجه نقد باشد هر ساله با شاخص بانک مرکزی با توجه به تورم و یا رشد اقتصادی افزایش و کاهش پیدا میکند شاید نتیجه گیری و اظهارنظرهای مستحکم من باب این موضوع نیازمند تحقیقات و بررسی های گسترده و طولانی مدت باشد ولی آنچه مشهود است این است که مهریه یک امر پذیرفته بین تمامی اقوام این منطقه از جهان یعنی خاورمیانه میباشد البته با دیدگاه ها و علل متفاوت،ولی مهریه هرچه باشد نباید طرز تفکر اینگونه باشد که افزایش آن استحکام و پایبندی مرد به زندگی را افزایش میدهد لذا در جامعه کنونی این منطقه که زنان در آن آسیب پذیر هستند تا حدودی مهریه میتواند پشتوانه ای برای حفظ زندگی و شرایط مالی پس از طلاق برای زن باشد. در نتیجه میتوان در نظر تمامی شرایط میزان مورد تایید مجلس شورای اسلامی را که با تحقیقات فراوان به نتیجه رسید را یک پیشنهاد مناسب برای مهریه در نظر گرفت.

سوالات متداول درباره مهریه :

سوالات متداول درباره مهریه معمولاً به موضوعات قانونی، حقوقی و نحوه تعیین و دریافت مهریه مرتبط است. یکی از سوالات اصلی این است که

مهریه چیست و چرا تعیین می‌شود؟

مهریه مالی است که شوهر هنگام عقد به زن تعهد می‌کند و این موضوع به عنوان یک حق قانونی برای زن در نظر گرفته می‌شود. مهریه می‌تواند به صورت پول نقد، طلا، یا حتی اموال غیرمنقول مثل خانه و زمین تعیین شود.

 آیا مقدار مهریه محدودیت دارد؟

 در قانون ایران، برای تعیین مهریه سقف مشخصی وجود ندارد و طرفین می‌توانند با توافق هر مبلغی را تعیین کنند. با این حال، مهریه‌های بالاتر از یک حد خاص ممکن است در برخی شرایط به صورت اقساطی پرداخت شوند.

 چگونه می‌توان مهریه را مطالبه کرد؟

زن می‌تواند هر زمان پس از عقد، مهریه خود را از شوهر مطالبه کند. برای این کار، زن می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند یا از طریق اداره ثبت اقدام به دریافت مهریه نماید.

 آیا مهریه باید به طور کامل پرداخت شود؟

 اگر زن مهریه خود را درخواست کند، شوهر موظف به پرداخت آن است، مگر این که دو طرف به توافق برسند یا شوهر توانایی پرداخت نداشته باشد که در این صورت می‌تواند تقاضای تقسیط مهریه را مطرح کند.

 اگر زن طلاق بگیرد، آیا همچنان می‌تواند مهریه‌اش را مطالبه کند؟

 بله، در صورت طلاق، زن حق دارد مهریه خود را طلب کند، مگر در طلاق توافقی که ممکن است زن از مهریه خود گذشت کند.